In columns mag alles! Toch?

In de krant De Pers schreef Marcel Hulspas een hilarisch stuk over een pracht van een complottheorie. Afgelopen maandag was er een persconferentie van duikvereniging Get Wet. Deze organisatie kwam net terug van een tocht op de Noordzee, waar ze in natuurgebieden en bij scheepswrakken prachtige filmopnames hebben gemaakt en tien soorten hebben ontdekt, die nog niet eerder op het Nederlands continentaal plat zijn  gezien.

Ook Greenpeace was en is nog steeds op de Noordzee, om actie te voeren voor bescherming van natuurgebieden in zee. Wij wisten dat de onafhankelijke Get Wet expeditie ook ergens ronddobberde. We hebben ze zelfs ontmoet, informatie uitgewisseld en samen één duik gemaakt. De enige overeenkomst die wij hebben met die andere expeditie, is dat beide crews willen laten zien wat er gebeurt onder de zeespiegel.

Nu suggereert Hulspas dat de marine biologen aan boord van het Get Wet schip eigenlijk Greenpeace-mensen zijn. Dus wij als milieuorganisatie zijn met twee schepen op zee. Eén schip om actie te voeren en één schip vol met duikers en actievoerders vermomd als wetenschappers die zogenaamd nieuwe soorten ontdekken. Om zo de hele wereld voor de gek te houden. Om te doen alsof het slecht gaat met de Noordzee....heel geloofwaardig. Dat er buiten Greenpeace meer stemmen opgaan voor echte bescherming van het zeeleven is blijkbaar moeilijk voor te stellen.

In een column mag natuurlijk alles, maar goh, één telefoontje naar Get Wet had zeker voldoende bewijs geleverd om deze rare verdachtmakingen uit de wereld te helpen. Verder is de slechte gezondheid van de Noordzee niet iets dat Greenpeace roept. De slechte conditie van de Noordzee, de afkalvende biodiversiteit en het verdwijnen van vissoorten wordt beaamd door de wetenschap, de Europese Commissie en zelfs de Nederlandse regering. Het is niet moeilijk voor een journalist om deze info te vinden. Misschien is dat bewust niet gedaan, meneer Hulspas? Liever niet een goed verhaal kapot checken? Greenpeace ligt er niet wakker van, maar het gaat wel ten koste van de mensen van Get Wet die hard gewerkt hebben voor de goede zaak, namelijk kennis vergaren over de onderwaterwereld van de Noordzee.

Ondertussen zijn wij 'keihard' bezig met het beschermen van de natuurgebieden in zee, een rol die eigenlijk de overheid moet vervullen.

In columns mag alles! Toch?

In de krant De Pers schreef Marcel Hulskamp een hilarisch stuk over een pracht van een complottheorie. Afgelopen maandag was er een persconferentie van duikvereniging Get Wet. Deze organisatie kwam net terug van een tocht op de Noordzee, waar ze in natuurgebieden en bij scheepswrakken prachtige filmopnames hebben gemaakt en tien soorten hebben ontdekt, die nog niet eerder op het Nederlands continentaal plat zijn  gezien.

Ook Greenpeace was en is nog steeds op de Noordzee, om actie te voeren voor bescherming van natuurgebieden in zee. Wij wisten dat de onafhankelijke Get Wet expeditie ook ergens ronddobberde. We hebben ze zelfs ontmoet, informatie uitgewisseld en samen één duik gemaakt. De enige overeenkomst die wij hebben met die andere expeditie, is dat beide crews willen laten zien wat er gebeurt onder de zeespiegel.

Nu suggereert Hulskamp dat de marine biologen aan boord van het Get Wet schip eigenlijk Greenpeace-mensen zijn. Dus wij als milieuorganisatie zijn met twee schepen op zee. Eén schip om actie te voeren en één schip vol met duikers en actievoerders vermomd als wetenschappers die zogenaamd nieuwe soorten ontdekken. Om zo de hele wereld voor de gek te houden. Om te doen alsof het slecht gaat met de Noordzee....heel geloofwaardig. Dat er buiten Greenpeace meer stemmen opgaan voor echte bescherming van het zeeleven is blijkbaar moeilijk voor te stellen voor meneer Hulskamp.

In een column mag natuurlijk alles, maar goh, één telefoontje naar Get Wet had zeker voldoende bewijs geleverd om deze rare verdachtmakingen uit de wereld te helpen. Verder is de slechte gezondheid van de Noordzee niet iets dat Greenpeace roept. De slechte conditie van de Noordzee, de afkalvende biodiversiteit en het verdwijnen van vissoorten wordt beaamd door de wetenschap, de Europese Commissie en zelfs de Nederlandse regering. Het is niet moeilijk voor een journalist om deze info te vinden. Misschien is dat bewust niet gedaan, meneer Hulskamp? Liever niet een goed verhaal kapot checken? Greenpeace ligt er niet wakker van, maar het gaat wel ten koste van de mensen van Get Wet die hard gewerkt hebben voor de goede zaak, namelijk kennis vergaren over de onderwaterwereld van de Noordzee.

Ondertussen zijn wij 'keihard' bezig met het beschermen van de natuurgebieden in zee, een rol die eigenlijk de overheid moet vervullen.

Kennismaking met dwergvinvis op Klaverbank

Een jonge Dwergvinvis bracht een bezoekje aan ons Greenpeace -schip op de Klaverbank in de Noordzee. Zij of hij was een meter of vier lang. Ze kunnen wel  l0 tien meter lang worden!
Maar wat was dat een kick om deze kleine walvis door de Klaverbank te zien schuimen. Helaas hadden we net wat problemen met onderwatercamera's, dus we hebben alleen boven water opnames. Er komen overigens ook zeehonden en bruinvissen voor op de Klaverbank. Dat is één van de redenen waarom de Klaverbank een officieel natuurgebied is.

Praten met vissers op zee

Ik heb vanuit ons rubberbootje via de radio met een aantal vissers gesproken, waaronder grote jongens van 2000 Pk met boomkor en wekkerkettingen, zeg maar gerust de meest schadelijke manier van vissen in de Noordzee. Opvallend is altijd dat alle problemen worden ontkend. Uiteindelijk komt het er altijd op uit dat Greenpeace de vissers met rust moet laten, want ze zijn toch gewoon hun brood aan het verdienen.

De slechte toestand van de natuur in de Noordzee (wetenschappelijk onderbouwd door cijfers van de Europese Commissie) wordt voortdurend in twijfel getrokken. ‘Het klopt allemaal niet, het is een groene leugen, het gaat erg goed met de Noordzee’. Het ecosysteem is zwaar aangetast, maar de vissers die ik spreek hebben een aparte kijk op de wereld: Hun blikveld is de vangst in hun net en op basis daarvan roepen ze dat het prima gaat: “Er zit veel schol in. En nee hoor, ik heb nooit bijvangst.”

Inderdaad is de schol herstellende, maar dat is een apart verhaal. Als je kijkt naar heel veel andere vissoorten in de Noordzee, dan is de situatie alarmerend en soms al te laat. Als je hier op de Klaverbank onder water kijkt, dan wordt je toch wat depressief over de staat van moeder aarde.

Maar hoe zit het nu met die schol? Het gaat inderdaad iets beter met schol. Op sommige plekken is het niet uit te sluiten dat de schol profiteert van de boomkor, omdat het omploegen van de bodem door sleepnetten weer voedsel oplevert voor de schol. Het wordt een soort monocultuur.. De schol is een platvis en omdat de vissen boven de bodem ( de rondvis) zijn weggevist, is er meer ruimte in het ecosysteem voor de platvissen. Maar ook bij de schol zie je een verandering: Ze worden door de visserijdruk steeds kleiner. Hebben niet meer de kans groter te groeien.

Dit is slechts een klein deel van de discussie. Vanwege economische belangen worden de natuurbelangen in twijfel getrokken. We moeten die zaken scheiden en de overheid zal daar een belangrijke rol in moeten spelen. Als er één thema is waarbij je de problemen niet kunt laten oplossen ‘door de markt’, dan is het dit wel. En nu naar de brug want we gaan naar de Doggersbank.

De rauwe feiten op de Klaverbank

Ik vaar nu een week op de Klaverbank, een natuurgebied op ongeveer 120 zeemijl van de kust, maar het zouden er net zo goed drie kunnen zijn. Het leven aan boord wordt gedreven door routine: vroeg opstaan, werken, eten, werken, eten, werken, slapen. Maar goed, we hebben ‘slechts’ vier weken op zee en uit die maand willen we alles halen. Dus wordt, als het weer het toestaat, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat de zeebodem afgespeurd.

Sommige plekjes zijn zo apart, met exotisch uitziende vissen, slakken, wormen en anemonen dat je bijna vergeet dat dit allemaal in de Noordzee leeft. Die grote plas water bij ons voor de deur! Aan de andere kant registreert onze onderwatercamera soms urenlang niets dan rauwe vlaktes, met hier een daar een krabbetje of zeester. Geen zeewier, geen (hele) schelpen, geen koudwaterkoraal. Veel van wat ooit in de Noordzee leefde, zoals meterslange roggen, haaien en vette scholen kabeljauw, is niet meer. Verdwenen. Weggevangen.

En dat terwijl we in Nederland alles zo goed geregeld hebben, toch? Op land zorgen we dat waardevolle gebieden worden afgesloten voor alle menselijke activiteiten. In die gebieden, denk Hoge Veluwe, mag je geen akker aanleggen of kantoorgebouw neerzetten. Logisch, vinden we allemaal. Die natuurgebieden, met precies dezelfde status als de Hoge Veluwe, hebben we ook op de Noordzee. En toch mag daar om mysterieuze redenen gewoon worden gevist. En niet zo’n beetje ook. Op de Klaverbank ploegen vissers week in, week uit met schadelijke sleepnetten de bodem om en scheppen alles mee wat ze tegenkomen.

Een paar dagen geleden kwamen we een visser tegen die uitsluitend vist op langoustines, een soort kreeftjes. Op de beelden die onze fotograaf en filmer van de kotter maakten, net nadat de netten waren binnengehaald, zie je hoe het ‘afval’ weer overboord gaat. Eén lange stroom vissen, zeesterren en ander zeeleven dat dood terug de zee ingaan. Bijvangst heet dat. En vergis je niet; het gaat niet om een verdwaald visje hier of daar. Wetenschappers schatten dat ten minste de helft van de vis die in de Noordzee wordt gevangen weer dood overboord gaat!

Bij sommige vismethodes, zoals de boomkor met wekkerkettingen, kan dat oplopen tot 70 procent.

Soms raak je zelfs als campagneleider bij Greenpeace gewend aan de onthutsende feiten waarmee je dagelijks wordt geconfronteerd. Dan heb je een buitenstaander nodig om je even wakker te schudden. Die buitenstaander was in dit geval de kapitein van ons schip, een Amerikaan met heel wat zeejaren onder de pet. Toen hij zag wat de visser allemaal overboord gooide, riep hij vol ongeloof: ‘Wat is dit voor absurd economisch model? Alleen de kreeften vangen en de rest overboord? Dat is toch volkomen onacceptabel?’

Inderdaad, dat is onacceptabel. Wie daar iets aan kan veranderen? Onze staatssecretaris Henk Bleker. De beste man heeft deze zomer een kans die slechts eens in de tien jaar voorbijkomt. Dan mag hij zich namelijk met zijn Europese collega’s buigen over het Europese visserijbeleid, dat regelt waar, hoe en op wat wordt gevist. Hét moment dus om een einde te maken aan het weggooien van vis. Maar ook het moment om ervoor te zorgen dat we kostbare gebieden op zee kunnen afsluiten voor de visserij. Alleen dan kan het zeeleven zich weer herstellen. Vissen groeien groter, krijgen meer nageslacht en verspreiden zich ook buiten de grenzen van het zeereservaat. Goed voor vis en visser.

De verdrietige Blobvis

Deze vis bestaat echt. Het is de 'blobvis’. Hij zou ook 'Kale-Arie-van-hiernaast' kunnen heten, vanwege zijn opvallend menselijke gezicht. Als je langer naar hem kijkt, is het net of hij ieder moment kan gaan praten: 'Ik heb het zwaar. Mijn vrouw en kinderen zijn me ontvallen,' zou Kale Arie zeggen. En misschien is dat ook wel echt waar. Want zelfs in de diepte waar Arie woont, schrapen zware vissersnetten het leven weg. Dat blobvissen oneetbaar zijn en dus - net als de talloze andere zeeschepsels - nutteloze bijvangst is, doet er niet toe. 

In de diepe oceanen vind je honderden jaren oud koraal, bijzondere planten en dieren en onbekende vormen van leven. We weten meer over de maan dan over de diepzee. En toch wordt het bevist, omdat de zee op andere plekken al leeggevist is. Daarom pleiten we voor het instellen van zeereservaten, voordat de zeebodem straks zo kaal is als de kop van Blobvis Arie.

Om de boodschap over te krijgen is de kop van Arie misschien niet inspirerend genoeg. Als je hem op het droge ziet liggen, wordt het een gelatine-achtige grijze pudding met een misvormd gezicht erin. Is dat genoeg om het belang van zeereservaten onder de aandacht te brengen?  Hij heeft niet de aaibaarheid van een Orang Oetan of een tijgerjong. Maar gelukkig hebbben we nog andere prachtige symbolen die de waarde van de unieke zeenatuur duidelijk maken, bijvoorbeeld de reuzenhaai: Ook geen fluffy knuffelbeest, maar wel imponerend groot: Een reuzenhaai wordt 8 meter lang. En het zwemt zelfs in onze eigen Noordzee.

De Saba Bank bijna een zeereservaat.

Ik heb een mailtje gehad van het bestuur van de Nederlandse gemeente Saba, over het aanwijzen van de Saba Bank als natuurgebied, waar ik al eerder over schreef. Staatssecretaris Bleker van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie heeft de Sababank aangewezen als natuurgebied. Bleker kondigde in de Staatscourant aan dat je niet meer mag ankeren op de Saba Bank. Zodat je het koraal niet beschadigt. Ik vroeg me af of je er nog wel mag vissen, want als dat zo is, dan is er natuurlijk geen sprake van bescherming.

foto ©Public Library of Science

Ik heb antwoord gekregen. Op dit moment zijn er slechts 10 commerciele visvergunningen uitgegeven. En die vissersboten zijn niet langer dan 10 meter. Om een idee te krijgen: Het gebied is een soort ondergelopen atol,  ongeveer 2200 vierkante kilometer groot. Dat is zo groot als 330.000 voetbalvelden. Het is nog niet echt een zeereservaat, want dat is het pas als je er niet meer vist en er geen andere schadelijke activiteiten plaatsvinden. Maar Saba is op de goede weg! En als het in onze bijzondere Nederlandse gemeente Saba kan, waarom dan ook niet in de Noordzee!

Vissers halen nu in de Noordzee met hun sleepnet ééntiende binnen van de vangst van de vissers in 1920. Maar tien procent van de vangst in de jaren twintig..De zee wordt leeggevist en de bodem beschadigd door verwoestende sleepnetten. Als je de natuur in zee wil herstellen én ook wilt kunnen blijven vissen in de verre toekomst, dan zul je sommige gebieden moeten sluiten voor visserij.

Het is wetenschappelijk bewezen dat de vissen dan groter worden, meer eitjes leggen, er meer eetbare soorten terugkomen en ook buiten de gesloten gebieden komt meer vis. Wat is de situatie nu? De Nederlandse overheid heeft wel gebieden in de Noordzee bestempeld als  natuurgebied, maar visserij met vernietigende bodemsleepnetten wordt in die natuurgebieden gewoon toegestaan! Dat moet eindelijk anders.